1. isağuci həm bir kitab adı həm də bir kitabdan dana artığıdır. isağuci həm də bir ənənə, mədəniyyətdir.

Hekayənin əvvəli belədir ki isağuci 4cü əsrdə yaşamış fəlsəfəçi Porphyrios tərəfindən yazılmış bir kitabdır. Kitabın məqsədi Aristotelin kateqoriyalarının başa düşülməsini asanlaşdırmaqdır. Kitabın mövzusu məntiq elmində "beş külli" deyə bilinən qavramlardır. Belə desək "aristotel məntiqi" dünyasına giriş kitabıdır. Orginal adı da giriş mənasına gələn eisagoge'dir. isağuci isə adın ərəbləşmiş versiyasıdır. Kitab fəlsəfə-məntiq dünyasına böyük yer iz qoyub. ilk dövrlərdən latın, fars, süryani və digər dillərə tərcümə edilib.

8 və 9.cu əsrlərdə kitab fars və süryani dillərindən ərəb dilinə tərcümə edilib və islami elm dünyasında da məşhurlaşıb. Kitabın üzərinə çoxlu şərhlər, onların da üzərinə haşiyələr yazılıb. Beş külli'dəki qavramlar haqqında Porphyriosun sözlərilə razılaşanlar da olub, razılaşmayanlar da. Bu beş külli haqqında başqa fikirlər, başqa şərhlər də ortaya çıxıb. Məsələn ibn Sina da beş külli'ni Porphyriosdan fərqli ələ alıb. Adında isağuci keçən, keçməyib amma ona toxunan çox sayıda kitablar qələmə alınıb. Beləliklə isağuci üzərində böyük bir mədəniyyət inşa edilib. Porphyriosla razılaşmayanlar belə kitab adı olaraq isağucidən istifadə edib. Bütün bu kitabların mövzusu məntiq elmidir, çoxunun da məqsədi aristotel məntiqi'nə girişdir. Belə kitablardan ən məşhurlarından biri əsiruddin əl-əbhəri tərəfindən yazılmış "isağuci fil məntiq" adlı əsərdir. Əbhəri özü ibn Sina məktəbinin davamçısıdır. Əbhərinin kitabı Şərqdə mədrəsələrdə məntiq elminə giriş üçün oxudulan ilk əsər kimi məşhurlaşıbdır. Günümüzdə də mədrəsələrdə oxudulur. Youtubeda axtarış edədək ərəb, türk dilində kitabın üzərində keçilən dərslər də tapa bilərsiniz. Birisinin linkini yerləşdirim bura : https://youtube.com/playlist?list=PL-p-q53qMeDokCifVMqliOZItuGBReaSq

Əbhərinin isağucisi üzərində də ayrı bir dünya inşa edilib. Latın dilinə də tərcümə edilib. Əbhərinin əsərinin üzərinə çoxlu şərhlər yazılıb, elə tək osmanlıda yüzdən çox şərh yazılıb.

Qısacası isağuci üzərində məntiq elminə aid bir külliyat formalaşıb.